14.6.06

Τριχοτιλλομανία και θεραπεία της

Ο ΙΚ μου έγραψε:
" Έκανα μια έρευνα στο ίντερνετ σχετικά με τη σύνδεση της τριχοτιλλομανίας και τα επίπεδα σεροτονίνης. Τριχοτιλλομανία έχω εδώ και 10 χρόνια και δυστυχώς δεν μπορώ να το σταματήσω. Όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο, και έβλεπα ότι πολλές παθήσεις του ανθρώπου είχαν γενετικά αίτια, αναρωτήθηκα εάν η δική μου πάθηση θα μπορούσε να απελευθερώσει από την ιδέα ότι είμαι μοναδικός και προβληματικός. Τελικά βρήκα πως είναι πολύ κοινή πάθηση και αυτό μου έδωσε περισσότερες ελπίδες να βρω μια λύση. Κάπου έπεσε στην προσοχή μου ότι τελευταίες έρευνες έχουν συνδέσει την μανία αυτή με τα επίπεδα σεροτονίνης του οργανισμού. Διαβάζοντας το φαινότυπο τον ατόμων που έχουν χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης βρήκα αρκετά στοιχεία της συμπεριφοράς μου και του χαρακτήρα μου. ΄Οπως ότι είμαι συνεχώς άκεφος, τίποτα δεν με γεμίζει, νευρικότητα κλπ, κλπ. Γνωρίζετ εάν υπάρχει assay/ τεστ για τον έλεγχο των επιπέδων της σεροτονίνης που θα μπορούσα να κάνω; Αν πιστεύεται πως χρειάζεται να μιλήσω σε γιατρό σε τί ειδικότητα θα πρέπει να απευθυνθώ;"
Η απάντησή μου:

Η τριχοτιλλομανία είναι μια συνήθεια πραγματικά πολύ βασανιστική. Φαίνεται ότι η συμπεριφορά αυτή έχει κοινά σημεία με τους καταναγκασμούς που συναντάμε στην Ιδεοψυχαναγκαστική και γι'αυτό κάποιοι την ταξινομούν στο ευρύτερο φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών.
Εν μέρει εκεί οφείλεται και η σύνδεσή της με την σεροτονίνη, διότι γνωρίζουμε ότι στην ιδεοψυχαναγκαστική υπάρχει δυσλειτουργία των κυκλωμάτων της σεροτονίνης και ίσως και άλλων νευρομεταβιβαστών, σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Πρόσεξε όμως ότι δεν μιλάμε για μείωση της συγκέντρωσης, αλλά για δυσλειτουργία κυκλώματος.
Άρα δεν έχει νόημα να μετρήσουμε τα επίπεδα σεροτονίνης, δεν θα μας έδειχνε κάτι αυτό. Τα προβλήματα αυτά έχουν περισσότερο να κάνουν με τους υποδοχείς των ουσιών αυτών παρά με την συγκέντρωση της ουσίας στον εγκέφαλο.
Επίσης, μια τέτοια μέτρηση μόνο ερευνητικό ενδιαφέρον θα είχε αφού ούτε για την διάγνωση χρειάζεται (αυτή είναι καθαρά κλινική), ούτε για την θεραπεία (αυτή βασίζεται πάντα στην εμπειρία, δηλαδή σε πειραματικές μελέτες ειδικής μεθοδολογίας που ονομάζονται τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές).

Το πρακτικό ερώτημα που ενδιαφέρει εσένα αλλά και χιλιάδες άλλους Έλληνες είναι τι θεραπεία υπάρχει και πόσο αποτελεσματική είναι αυτή.
Παρακάτω δίνω μερικά links με κάποιες πειραματικές μελέτες που έχουν γίνει. Συνοπτικά, να αναφέρω ότι η μόνη θεραπεία που φαίνεται να δείχνει καλό αποτέλεσμα με συνέπεια στις περισσότερες (λίγες) έρευνες στηρίζεται στην συμπεριφορική θεραπεία και αναφέρεται με το όνομα "Αντιστροφή Συνήθειας" (Habit Reversal). Στην ουσία αυτή η θεραπεία περιλαμβάνει ένα πρώτο στάδιο καταγραφής της συμπεριφοράς, συστηματικής παρατήρησης και αναγνώρισης και ένα δεύτερο στάδιο κατά το οποίο η καταναγκαστική συμπεριφορά εξουδετερώνεται με την αντικατάστασή της από μια άλλη λιγότερο βλαβερή συμπεριφορά που ανταγωνίζεται την παθολογική (π.χ. σφίξιμο της γροθιάς αντί τράβηγμα των μαλλιών). Η νέα αυτή συμπεριφορά ονομάζεται "Ανταγωνιστική Απάντηση" (Competing Response).
Η προσθήκη και κάποιων γνωσιακών τακτικών μπορεί να βοηθήσει ακόμη περισσότερο (π.χ με την αναγώριση και εξουδετέρωση των σκέψεων που προηγούνται της απόφασης να υποπέσει κανείς στην συμπεριφορά αυτή, αλλά και με την αντιμετώπιση της αμφιβολίας που έχει κάποιος για την δυνατότητά του να σταματήσει πραγματικά αυτή την συμπεριφορά - συνήθως αυτή η συνήθεια διαρκεί τόσα χρόνια που κανείς πιστεύει δογματικά ότι δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να μπορεί να την σταματήσει στο μέλλον, ότι δηλαδή είναι γραπτό του να την κάνει για πάντα).


Σχετικά με τα φάρμακα, η φλουοξετίνη (Ladose, Prozac) φαίνεται να μην λειτουργεί στις λίγες μελέτες ενώ σε μια μελέτη η σιταλοπράμη (της ίδιας κατηγορίας φάρμακο) είχε κάποια θετικά αποτελέσματα. Κατά την γνώμη μου τα στοιχεία υπερ των φαρμάκων είναι πολύ αδύνατα και έτσι δεν θα τα συνιστούσα, εκτός εάν συνυπάρχει κατάθλιψη (αρκετά συχνά).

Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία φαίνεται να είναι μονόδρομος.
Τώρα πού την κάνει κανείς είναι άλλο θέμα, αφού καλό θα ήταν να υπάρχει και μια μικρή εξειδίκευση στα συγκεκριμένα προβλήματα και όχι μόνο γενικά στην γνωσιακή - συμπεριφορική. Προσωπικά δεν γνωρίζω κάποιον που να έχει παρακολουθήσει σε κάποιο εξειδικευμένο κέντρο στο εξωτερικό την θεραπεία για αυτό το πρόβλημα. Πάντως ψυχίατροι ή κλινικοί ψυχολόγοι με εμπειρία στην συμπεριφορική σίγουρα θα μπορούν να βοηθήσουν. Αν τυχαίνει να είσαι φοιτητής στα Ιωάννινα ευχαρίστως να κάνουμε την προσπάθεια μαζί.




Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

Α. Μελέτες για την αποτελεσματικότητα των θεραπειών

Μελέτη 1

Μελέτη 2

Μελέτη 3

B. Περιγραφή της θεραπείας Αντιστροφής:

Μελέτη 1

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Σκαπινάκη σας χαιρετώ!
Είμαι ένα κορίτσι σχεδόν 22 χρονών.
Εχω αυτήν την πάθηση από 7-8 χρονών. Αφαιρώ μόνο τις βλεφαρίδες και τα φρύδια και καθόλου από αλλα μέρη στο σώμα, ούτε από τα μαλλιά.
Οπως είναι αναμενομενο, εχει επελθει αρκετη αραίωση αλλα καλυπτω το προβλημα με μακιγιαζ.
Συνήθως γίνεται την ώρα που πάω για ύπνο που μπορεί να είμαι κουρασμενη ή αγχωμένη ή στενοχωρημένη. Και ηρεμη να είμαι, όταν προσέξω ότι κάπου βλαστά τριχα είτε στο βλέφαρο είτε στο φρύδι, αν αντισταθώ και δεν την αφαιρέσω αμέσως, μού καρφώνεται στο νου γινεται βασανιστική εμμονή και η μονη λύση είναι να την αφαιρέσω και τελείωσε. Δηλαδή αργά ή γρήγορα η τρίχα πρέπει να φύγει!
Ζω με τους δικούς μου σε ένα περιβάλλον όλο ένταση, θόρυβο και καταπίεση από το οποίο όμως δεν είναι εύκολο να ξεφύγω.
Με ποιο τρόπο θα μπορούσα να το ξεπεράσω;

Πέτρος Σκαπινάκης είπε...

Αγαπητή φίλη δες λίγο εδώ σε αυτό το site μερικά πράγματα για την θεραπεία habit reversal
http://www.stoppickingonme.com/

Ανώνυμος είπε...

Γιατρέ , έχω ήδη ξεπεράσει τα 50 ! Τη συγκεκριμένη "συνήθεια" την έχω από 14 ετών , στο στάδιο της εφηβείας ...
Όλα άρχισαν από το κεφάλι . Μετά τα 20 λόγω και ...φαλάκρας , πέρασα στο εφηβαίο και στις βλεφαρίδες ... Στη συνέχεια στο στήθος και πριν πέντε χρόνια στα φρύδια .
¨Ολα αυτά ενώ η ζωή μου κυλούσε , πότε στα πάνω , πότε στα κάτω , δεν μπόρεσα να τη συνδέσω με τη συγκεκριμένη συνήθεια , γιαυτό ίσως και αν η καλύτερη μου φίλη είναι κλινική ψυχολόγος , ποτέ δεν ζήτησα βοήθεια ...

Τελευταία λόγω επαγγελματικού στρες , η κατάσταση επιδεινώθηκε , δηλαδή "κυλλάω" συχνότερα .

Τι μου προτείνετε ;

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Σκαπινάκη η περίπτωση μου είναι ίδια με της κοπέλας που έγραψε παραπάνω, μόνο που μαθήτρια όταν σταματήσα να πειράζω τις βλεφαρίδες μου πήγα στα φρύδια μου, 'Ισως γιατί δεν μπορούσα να το "κρύψω" με μακιγιάζ.Από τα 30 το έχω περιορίσει αλλά πάλι το συνεχίζω. Είμαι 36 χρονών, φανταστείτε πόσα χρόνια. Αυτό που με προβληματίζει είναι οι λόγοι που με οδηγούν σε αυτές τις κινήσεις.Σα να μισώ τον εαυτό μου εκείνη την ώρα και να θέλω να τον τιμωρήσω για να ΕΞΙΛΕΩΘΩ. Γενικά στενοχωριέμαι σαν άτομο, είμαι πολύ συναισθηματική και κλαίω συχνά. Επίσης όταν βγάζω σπυράκια τα πειράζω.
Εχετε δώσει ένα φοβερό λινκ http://www.stoppickingonme.com/background.php αλλά η μετάφραση μέσω google με δυσκολεύει να καταλάβω καλά τα μηνύματα που δίνει. Αν σας περισσεύει λίγος χρόνος θα μπορούσατε να αποδώσετε εσείς το κείμενο στα Ελληνικά;
(Τυχαία το έψαξα σήμερα λόγω της δημοσίευσης σήμερα στο δελτίο του ΑΝΤ1 για το ποσοστό αναπηρίας στην τριχοτιλλομανία).
Θα σας ήμουν ευγνώμων

Πέτρος Σκαπινάκης είπε...

Σχετικά με το http://www.stoppickingonme.com/background.php θα κάνω μια προσπάθεια μήπως κάποιος εθελοντής βοηθήσει στη μετάφραση